Zgodnie z danymi WHO na depresję na świecie cierpi 5% dorosłych i blisko 3% 15-19 latków. W Polsce leczy się na nią 1,2 miliona osób. Tak wynika z ilości wydanych recept na leki antydepresyjne. Jednak zaburzenie dotyka nie tylko samych chorych. Wpływa na całą rodzinę, destabilizuje jej podwaliny, burzy relacje między członkami, prowadzi do kryzysów. Z czym najtrudniej jest się zmierzyć? Gdzie tkwią źródła konfliktów? Jak im zaradzić?
W dzisiejszym artykule:
● Depresja a życie rodzinne
● Depresja a życie rodzinne: Problem samotności i izolacji
● Seksualność
● Świadomość i profilaktyka jako narzędzia dbania o dobrostan
Depresja a życie rodzinne
Depresja uderza w całą rodzinę. Wiąże się z przeorganizowaniem całego życia. To destabilizuje wcześniej ustalony porządek i zmusza pozostałych członków do ustępstw, bo o kompromisach trudno już mówić.
Najtrudniejszy w zaburzeniu jest jego przewlekły charakter. Leczenie w niektórych przypadkach może trwać nawet 2 lata. Co więcej, u ok. 75% pacjentów notuje się nawroty zaburzenia. Początkowo brak efektów leczenia rodzi napięcia i frustrację zarówno u samego chorego, jak i u najbliższych z jego otoczenia. Z czasem przychodzi zniechęcenie, później gniew. Kolejne nawroty powodują, że rodzina żyje niczym na bombie zegarowej, w ciągłym napięciu i niepewności.
To może być wycieńczające, a to nie jedyne emocje, z jakimi mierzą się domownicy.
Problem izolacji i samotności
Osoba z depresją zazwyczaj izoluje się od wszystkich, także od najbliższych. Rzadko wchodzi w interakcje czy głębsze dyskusje. Może też “odcinać się” od otoczenia, błądząc myślami, nie słuchając, co osoby do niej mówią. Nie wykazuje zainteresowania ich życiem i problemami. To sprawia, że nie tylko sami czują się samotni. Wraz z nimi na deficyt uczuć i zainteresowania cierpią inni domownicy.
Zdarza się także, zwłaszcza u mężczyzn z depresją, że wykazują oni zachowania typu acting-out. Są sfrustrowani, łatwiej się irytują i wybuchają. Mogą przejawiać agresję słowną, rzadziej fizyczną.
Depresja rodzica a relacja z dziećmi
Gdy depresja osiąga stan głęboki, często prowadzi do apatii i utraty energii przez chorego do tego stopnia, że osoba w epizodzie depresyjnym nie ma siły wstać z łóżka i zachować nawet elementarnych zasad higieny. Dla partnerów akceptacja tego jest trudna. Tym bardziej dla dzieci. Często z powodu choroby jednego z rodziców ograniczają one swoje relacje z rówieśnikami jedynie do wyjść na zewnątrz. Nie zapraszają znajomych do domu. To potęguje u nich poczucie straty, wstyd, a u nastolatków także bunt przeciwko dorosłym i chorobie.
Seksualność
W przypadku depresji u osób dorosłych mówimy jeszcze o jednym ważnym temacie: seksualności. Zaburzenia na tym polu, m.in. zmniejszone libido, problemy z osiągnięciem satysfakcji, brak, przedwczesna lub opóźniona ejakulacja występują u 60-90% pacjentów, a 60% całkowicie traci zainteresowanie seksem.
Relacja z partnerem
U osoby z zaburzeniem rodzi to poczucie winy, a także dodatkowo wpływa na ich poczucie własnej wartości. U partnera natomiast wywoływać może frustrację, napięcie, a finalnie oddalać dorosłych od siebie. Płaszczyzna seksualna jest bowiem niezwykle ważnym aspektem stosunków pomiędzy Partnerami w stałym związku i jest to zazwyczaj jeden z trudniejszych elementów w relacjach z osobą w epizodzie depresyjnym.
Świadomość i profilaktyka jako narzędzia dbania o dobrostan
Jednak nie wolno zapominać o sobie. Życie w napięciu może także u najbliższych spowodować zniechęcenie, znużenie, wypalenie, a nawet kryzys psychiczny. Warto więc czujnie obserwować siebie, swoje stany emocjonalne i reakcje. To ważne sygnały, których nie należy lekceważyć. Gdy potrzebujesz pomocy, nie bój się o nią prosić — zarówno przyjaciół, jak i specjalistów zdrowia psychicznego. Cenna bywa rozmowa z psychologiem, a także grupy wsparcia dla rodzin osób z depresją, w których możesz znaleźć zrozumienie od tych, którzy mierzą się z podobnymi wyzwaniami.
Trening relaksacyjny w depresji
Dobrym narzędziem w profilaktyce zdrowia psychicznego są treningi relaksacyjne. Nie tylko pozwalają one na wyciszenie i odzyskanie równowagi psychicznej, ale także uczą uważności, która jest konieczna do zrozumienie siebie i własnego stanu emocjonalnego.
Trzeba też jasno postawić granice tego, czego nie jesteśmy w stanie zaakceptować i jak daleko możemy rozumieć zależność depresji a życie rodzinnego. Dotyczy to w szczególności sytuacji, kiedy ze strony osoby z zaburzeniem pojawia się nadmierna agresja. Pamiętajmy, że chociaż zdarza się to niezwykle rzadko, może mieć miejsce. Brak przyzwolenia ze strony najbliższych na takie zachowanie to warunek konieczny dla utrzymania dobrostanu swojego i dzieci, jeśli są one w najbliższym otoczeniu.
Depresja a życie rodzinne: Rollercoster, w którym warto jechać
O najbliższych warto się troszczyć w tym czasie. Włączenie się w proces terapeutyczny zwiększa szansę na osiągnięcie pożądanych efektów i powrót osoby z depresją do życia sprzed choroby. Większość związków nawet osób bez kryzysów psychicznych przypomina kolejki górskie. Czasem jest mocno w dół, czasem na górze możemy cieszyć się wspaniałymi widokami. Kryzys psychiczny jest właśnie jednym z tych etapów.
Autor: Urszula Szybowicz
Źródła
1. Diagnostyka i leczenie depresji u dorosłych – wytyczne dla lekarzy rodzinnych https://wytyczne.org/bazawiedzy/wytyczne-postepowania-w-depresji-u-doroslych-dla-lekarzy-rodzinnych/
2. Dudek D.: Diagnostyka i leczenie depresji u dorosłych. Lekarz Rodzinny,2021; 1 (243): 87-92
3. Dudek D, Cyranka K: Przepracowanie, zmęczenie, brak humoru. W: J. Heitzman: Moja psychiatria – wiedza, którą wykorzystasz. Termedia, Poznań, 2021, str. 81-92
4. Diagnostyka i leczenie depresji u dorosłych – wytyczne dla lekarzy rodzinnych https://wytyczne.org/bazawiedzy/wytyczne-postepowania-w-depresji-u-doroslych-dla-lekarzy-rodzinnych/
5. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/depression
6. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/adolescent-mental-health
profilaktyka jako narzędzia dbania o dobrostan
